De Johrmarkt is vorbei, di Kwetsche werre reif un ab Johrmarkt gibt’s dann den berihmde Kwetschekuche, der scheen safdich is, so dass eem di Brih hi un do uffs Hemd leeft. Jetz is aach di Zeit komm, wo merr frihjer kesselweis de Latwerch koche konnt, als di Kwetsche noch bezahlbar ware. Heit koscht’s Kilo 3,50 Euro, frihjer20 Pennich! E’Latwerchschmiir war frihjer e’billich Schdick, das heit middeme Schdiggelche Tort preislich ze ve’gleiche is. Doch ze’rick zum Kwetschekuche, wo’s grooße Unnerschiide in de Machart gibt. Breet uff de Kucheboddem geleede Kwetsche, das is nix! Unsordiirt uffem Kuch ve’deelde Kwetsche geht aach nit. Kwetschekuche mit Riwwele ftuff, damit merr di paa Kwetsche di drunner leije nit siht, is kee Kwetschekuche. Doch dann di Schbezialideet: Schdeil gesetzte vollreife Kwetsche uffem dinne Kucheboddem, un das es bescht mit Schbeetkwetsche, mit Bachkwetsche iss’es di Schbitze, di merr mit de Finger schunn uffdrigge kann, das gibt de richdiche Kwetschekuche Das is de Heehjepungkt vumm Summer! Dodeno kannn de Herbscht komme. Mir Kreiznacher, also mir ganz alde Kreiznacher mir honn noch ebbes uff de Pann: Wenn bei frihjere Scheenheite, es aangebore „Antlitz“ so langsam nolässt, was jo nit ze ve‘meide is, trotz Botox un deijere Salwe, saan alde Kreiznacher: „Di do, di hot e’Gesicht wi’je abgeraffde Kwetschekuche.“ Um ze wisse, wi so e’Kwetschekuche aussiht, muss eem so e’Paradeschdick de eerscht e’moo uff de Boddem falle. Beim Uffraffe siht merr dann, wi so e’Kwetschekuche ohneKwetsche deno aussiht – abgerafft, ohne een Kwetsch druff. Di Beschreibung is iwwerflissich, merr siht im Ve’gleich was gemeent is.
0 Kommentare
Wenn im Frihjohr di eerschde Schwalwe iwwers Dach fliije, meene di Leit es wär bald Summer, was awwer nit immer zutreffe duut. Jetz, wenn de Johrmarkt e‘rumm is, di eerschde digge Wolge am Himmel ze sihn sinn, dann hogge’se aan de Bauerehaiser uff de Schtromleidunge un zwitschere, schlaan mit de Flitte, fliije noch e’mol fort un komme bald widder, so als hädde’se ebbes im Schwalwenescht ve’gess, das’se bis neegscht Johr ve’losse. Di grooß Reis gen Süden werrd in de neegschde Daache losgehn, wenn alle Schwalwe im Derfche, wo noch e’Kuhschdall weeje de Migge ze finne is, uffem „Schwalwebahnhof“, de Schtromleidung beisamme hogge. Uff eemol fliije’se uff, ziije noch e’mol e’Kreis iwwerm Dorf, wo’se de Summer iwwer ihr Junge großgezoo honn, un sinn ve’schwunn.- Dausende vun Kilomeder schwirre’se dorch di Luft un wenn‘ se Glick honn un nit vun de „Vogelfänger“ gefang werre, komme’se es neegschde Winder widder, jeder in sei ald Nescht. Un jeder Hausbesitzer, saa merr fescht jeder, freit sich, wenner so e’Schwalwenescht unnerm Dach henge hot, denn es soll de Bewohner vumm Haus Glick bringe. Di Hinnerlassenschaft uffem Boddem, de Terrass odder uffem Audo is es Koschtgeld, das bezahlt werre muss. Doch nix gibt’s im Leewe for umesunnscht, aach for’s Glick muss merr bezahle.- Sic transit gloria mundi – Vergänglich ist der Ruhm der Welt – saade di alde Reemer. Un als ich geschdern Omend den Siicher im Zehnkampf, de Niklas Kaul gesihn honn, wi der in de 15oo Meeder alles in Grund un Boddem gelaaf hot, is merr der hisdorische Satz ingefall. Heit hatt ich hatt mei Siichererleebnis längscht ve’gess un ich dacht: „Hombes, so eener warsch du aach e’mol. Kleener in de Dimension, doch in de Nachkriichszeit wa alles kleener.“ Domols, 1948 wa ich Vize-Rheinland-Jugendmeister im Zehnkampf. Es wa de eerschde Zehnkampf no’m Kriich! For de Stabhochschbrung hadde merr nor eene Schdab aus diggem Bambusholz, un der wa mit Kabelkleber geflickt! Merr weeß ganit mehr, wi merr mit trugge Brot un Hartekuche iwwer di Runde kam? Lang laafe wa noch ni meins, doch im Schbeerwerfe, Weitschbringe un Kulschdoße honn ich di Pungkte gesammelt. Leit, di eem zugejubelt hädde ware nit do, nor de Seppel Kiefer unser Trainer saat: „Häsch kenne e’bißje heeje schbringe, dann häsche ve’leicht gewunn.“ Als Troscht hodder merr e‘Schdiggelche „Hartekuche“ beim Stadionmeeschder Nickel Stern kaaf. Mehr wa nit drin un de Vizemeeschder im Zehnkampf wa aach bald ve’gess, doch Deitschlands Leichtathlete ware im Komme, also im Aufschwung. Bald sinn di „Sportkanone“, Deitschlands Spitzensportler wi Bernd Kullmann, Martin Lauer, Heinz Fütterer, de 100-Meeder Schbrinter Germar iwwer di Eschbahn im Saline-Schdadion gewetztw Di Zeit wa schunn fortgeschritt, di Ergebnisse in de 50er Johre ware viil besser un sinn immer besser worr. Bald hatt ich mei Vize-Zehnkampf-Siich ve’gess, denn es Ergebnis wa unbedeutend. Nor – es wa di eerscht Meeschderschaft nom 2. Weltkriich, wo alles noch am Boddem gelee hot. – Domols sinn mir als junge Männer schunn um de Siich gelaaf un gehupst un bis heit hot’s „Siegen“ kee Enn genomm! Di Dimensione sinn unve’gleichbar, awwer scheen war’s doch! Vergänglich is de greeschde Ruhm mit de Johre, das schdeht fescht!
…jetz ist die schönste Zeit – singe di Jächer seit zweehunnert Johr, wenn’se noch singe kenne, vor lauder „Jagdfieber“ un Altersschwäche. Der „wilde Jäger“ is e’Virus, der em Mensch scheint’s aangebor is, noch aus de Urzeit her, wo’se mit „Pfeil und Bogen durchs grüne Tal gezogen kamen“ un sich ihr Middaachesse „erlegen“ mussde. Der „Triib“ is bei viile Männlein wi Weiblein aangebor un es gibt for so Leit nix Scheeneres, als wenn e’Inladung kimmt, mit uff di Treibjacht zu komme ( nit jeder hot e’eichen Rewiir). Dann awwer! De Adrenaliin-Schbiil schdeit uff hunnert! Alder schitzt vor Torheit nit! Di Brill werrd hoddich gebutzt, das muss lange, de Jachtschein hot merr jo schunn vor zich Johrzehnde gemacht, di Flint un di Bix, si streut ein wenig, dabber noch ins Jachtaudo, di griine Schdiwwel aan – es griingetarnte Jobbelche hoddich noch iwwers flauschige griine Hemd un ferrdich is das Jägerlein – „..im gras-grünen neuen Jäckelein (Struwwelpeter)“ kann’s jetz losgehn. - Ums Hoor hädder noch di orangchenisch West ve’gess, di heit jeder Jächer bei de Treibjacht aanhonn muss, weeje de Vorschrift.
Es wa so weit, di Treibjacht konnt losgehn! Do kam ich mit meim Audo um di Montforter Kurv. - Links un rechts een Jächeraudo, kleene un grooße viireggiche for ins Gelände, di mit hinne zum uffklappe, wejem Inlaade vun de Kadaver. In de Kurv musst ich aan de „Wildschütze“ mit de orangchenische Weste draan vorbei fahre. Di beese Blicke gehen merr heit noch no. Rechts im Hang, er wa voller Geschtripp sinn di Hunde e’rumm gelaaf fors Wild, egal was kimmt, uffzejaa. Di Jächer honn owwe un unne vumm Hang gesess odder geschdann un kee Vih hatt di Changs gehatt draan vorbei ze laafe. Di Schwiirichkeit hot nor in dem Fall beschdann, dass de Jächer vun owwe, kee Jächer vun unne iwwer de Haufe schiißt; umgekehrt wars genau so. E’ganz schwiirich Unterfange, so e’Treibjacht un dann noch Audos zwische de Fronte!! Ich kam dorch un kee Bix hot gerabbelt, was fore Glick! Wi ich am neegschde Daach vun meim Freind Kall, der hinnerm Wald wohnt, geheert honn, wa di „Strecke“ ergiibig. 6 große Wildsai un aan di zwanzich Reh muschde im ganze Rewiir ihr Leewe losse. Halali un horrido honn’se beschdimmt gebloos, doch geheert honn ich kee Toon, ich wa froh, dass ich so devun kam, ohne Kweerschläjer. ![]() Das is e’Wort, was merr nor in Kreiznach kennt. Wo’s her kimmt, das weeß merr nit, doch di alde Kreiznacher konnde sich mit dem Wort ausdrigge un der gemeent wa, der kontt ebbes demit aanfange. E’Brulljesmacher is in de Johrmarktszeit besunnerscht in Erscheinung getreet. Do hadder Puplikum, das no’em gugge konnt. Newweler hot merr di Briider aach genennt, di’s nor in de männlich Form gebb hot. Schtrunzer saade di Leit iwwer di Brulljesmacher aach, aach Hochseecher deet gut basse, doch genau hot das de Naal noch nit uff de Kopp getroff, denn unser Mundart is aarich differenziird. Mit nix kammer sich so gut ausdigge, wi mit de Mudderschbrach, wemmer Kreiznacher is. Ihr Leit, drumm sollt merr sich Mih gewwe un sollt’se lerne! Do un nor do, gebb ich e’mol Auskuft driwwer, was e’Brulljesmacher for eener is: So Leit sinn offt uffem Johrmarkt ze finne, bei de Weinfeschtcher, in’ere greeßer Ve’sammlung, dort tauche‘se uff. Schmeiße sich in de Krattel, losse de Großkorz aus alle Knopplecher e’raushengke, schiiwe de Hut odder di Kapp ins Genik, di dick Zigga noch ins Unnermaul, fein gewixde Schuh, e’frisch gebiilt Hemd, (ganz frihjer hadde’se noch e’Chemisettche unnerm Wammes),es Panzer-Goldkettche am Aam un am Hals – iwwerm Hemd nadiirlich, damit merr siht, dass merr aach ebbes ze biite hot un owwedruff noch di dublee Uhr am Kettche iwwerm dicke Bauch. – Ferrdich is de Brulljesmache. So eenere fehlt uffem Kreiznacher Brunne, schdatt dem aam hilflos Gänsje, das es Brot nit „ iwwer Nacht“ hatt. Heit gibt’s den nit mehr, de „Karussellebremser“. Frihjer, un ganz frihjer hot’s di Bezeichnung for e’Mann gebb, der di Reitschule, also di Karesselle wo di Kinner uff Gail, Leewe un Elefande am Johrmarkt odder uff de Kerwe ihr Runde drehje konnde, abgebremst hot, wenn di Fahrzeit abgelaaf wa. Aangelaaf is di Reitschul vun alleen, doch wenn’se so richdich in Schwung wa, do musst e’Karessellebremser e’bei for de Schdillschdand e’bei ze fihre. MIddeme digge Knibbel, ich kann’s noch gebau beschreiwe, weil ichs selbscht uffem Schadsche- Platz aan de Ochsebrick noch gesihn honn, hot de Karessellebremser im Getriibe vun dere Karressel e’rumm gefummelt, bis das Ding gehall hot. Deno hunnert Mool es selwe widder: „Auf zur nächsten Runde“hot di Fraa odder der Mann im Kassehaisje geruf, bis di Karressel widder ins Laafe kam un nei abkassiirt werre konnt. Eene Karrussellebremser honn ich perseenlich gekennt un aach foddegrafiirt. Es wa de Lalle.E’aame alder Mann, ders Esse nit „iwwer Nacht“ hatt. Valentin Keller schdand uff seim Aushängeschild am Bollerwaa, uff dem aach sei Oilche schdand, mit dem’er dorch di Schtrooße un Kreiznachs Gasse gezoo is for Mussik ze mache. Er wa im Kopp behinnert un hot beim Redde gelallt, drumm honnem di Kreiznacher de Schbitzname „Lalle“ gebb. Er is ve’gess, wi so viiles mit de Johre ve’gess geht, doch alde Kreiznacher werre sich noch aan e’“Karussellebremser“ un aan de Lalle erinnere, jetz wo’s bald widder Johrmarkt is.
|
AutorKarl Rudolf Hornberger alias „de Hombes“ ist ein Fotograf und Mundartdichter aus Bad Kreuznach im Tal der Nahe am nördlichen Rand des Nordpfälzer Berglandes. Seine Mundartglosse "Em Hombes in die Fiiss gelaaf erscheint regelmäßig im "Oeffentlichen Anzeiger". Kategorien
|