Heit lerne di junge Leit Berufe di so ganz annerscht sinn, als wi di Berufe frihjer, wo’s oft aach vorkam, dass di Leit berufslos ins Leewe gang sinn. Si ware dann Hilfsaweider, Geleechenheitsaweider odder Tagelöhner, di vun Daach ze Daach schaffe gang sinn, damit si selbscht un di Famillje ebbes ze esse hadde. Si konnde sich grad so „iwwer Wasser halle“, wi merr so seet. Daachsiiwer ware Leit, di’em „Herrgott de Daach geklaut honn“ un nix geschafft honn aweitslos. Een Sort Kreiznacher, di vor hunndert Johr e’seltsame Beruf ausgeiibt hadde, di will ich e’mol beschreiwe.
Das ware di Lohkäsdabscher. Kleene Leit, di mehrschdens kee Awedd hadde honn driwwe in de Gerwergass, wo di große Gerwereije ware Lohkäs gedabscht. In große Fuhwerke honn di Hauderer un di Waldarweider di Rinde vun de Eechebeem in dene Gerwereije abgeliwwert. Dort sinn di Rindeschdigger gehäckselt worr, bis‘se kleen ware. Dann kam das Zeich in grooße Bottiche, deno kam Wasser druff un dann sinn di Lohkäsdabscher zu Werk gang. Mit hochgekrämpelde Hose bis iwwer di Knii, sinn di Männer dorch di Bitte „gedabscht“ un honn di Eecherind, di Loh also, kleen getreet. Bei dere Prozedur is di Rinde matschich un faserich worr. Dodebei hot sich di Gerbsäure aus de Eecherind e’rausgeleest, di di Gerber deno fors Leddergerwe gebraucht honn. Da di Gerbsäure awwer aach di Haut angegriff hot, wa das Lohkäsdabsche nit unbedingt e’gesund Beschäfdichung un di Leit hadde oft wehje Fiiß. Di iwwerich geblibb Loh kam in kleene Käschtcher mit Lecher drin un di sinn zum Truggene uff grooße Geschdelle geschdabelt worr. Hoch iwwer de Ellerbach konnt merr’se vun de Bach aus sihn. Wenn das Zeich ganz trugge wa, dann konnt merr di Löhkäs in de Gerwereije kaafe. Im Winder sinn di Lohkäs als Heizmaterial im Owe ve’brennt worr. Mei Oma saat immer, dass di so scheen lang di „Glut gehall“ hädde. Di Lohkäs ware billich, honn nor e’paa Penning gekoscht un ware e‘beliibt Heizmaterial for di kleene Leit.
0 Kommentare
E‘ Dokder hot heitzedaachs e’hohe Schdellewert in unserm Leewe un merr kann froh sein, wemmer eene hot. Der weeß vun eem alles, also fascht alles. In dere heidich Zeit is de Hausarzt so gut wi ausgeschdorb. Heit gibt’s dodefor Fachärzte, also Dokdere for alle schbezifische Krankheede, di eener honn kann. Merr guckt nit mehr dorch!
Als ich vor Woche es Kreiz gebroch hatt saat merr mei Dokder, den ich immer honn, so den for alledaach, dodefor wär er nit zuschdennich, do misst ich zu‘me Facharzt, zu‘me Oddopeede gehn. Na ich honn ve’sucht per Telefon mich aanzemelde. 14 Daach lang! honn ich’s prowiirt, bis eenes Daachs e’zart Schdimmche saat: „Hier ist die Praxis xy--. Was kann ich für Sie tun?“ . „Ei ich will e’Termin honn beim Dok. Ich honn e’Iwwerweisung.““ Zwee Daach druff hatt ich de Termin, moijns um 10,30 Uhr. Als ich generft dorch di voll Stadt im Dokderhaus kam, hängt vorm Aufzuch, (di orthopädisch Praxis is im3. Schdock!), e’Schild dran: „Aufzug wird repariert“ . Do honn ich geschdann, mit meim korze Hemd. Was mache? Es Kreiz kabutt, di zwee Kni nit mehr funktionsfähich, di Schuller schmerzt wi ve’rickt un jetz mit de Kricke in de dritte Schdock, in di oddopädisch Praxis! No’rer halb Schdunn wa ich owwe. Korz aangemeld un dann zwee Schdunn gewaad bis ich draan kam, wohlgemerkt mit Voranmeldung! Korz vor zwöllef bin ich uffgeruf worr! – De freindlich Dokder kam, begriißt mich als alde Kunne jovial, betracht sich de Iwwerweisungsbericht un saat: „ Kerngesund, nor halt alt!“ Dodemit schdand di Diagnose fescht. Di Schmerze vumm gebrochene Wirbel wär nit ze ännere, das wäre Muskelschmerze, bedingt dorchs hohe Alder un di Osteoporose, do wär nix draan ze mache. De freindlich Dokder hot merr noch e’paar Iiwunge an de Wand vorgemacht, di ich deheem nomache sollt. Dann noch di obligadorisch Cortison-Schbritz ins „Gelände“ wo’s weh gedoon hot. Noch e’Modorradgerdel, also e’Rickebandaasch middere Inlaach hodder merr ve’schribb un saat, dass ich in zwee Woche widder komme sollt. Deno bin ich di drei Schdockwerk per Pedes widder e’runner, bevor ich platt wa , wi e’zinnerne Deller. Wenn es neegschde Mool de Aufzuch widder nit geht, e’nuff in di orthopäsch Praxis gehen ich widder heem. Dass ich gesund un alt bin, das weeß ich jo jetz. Jetz werr ich jo de eenzich „Paddeler“ sein, der sich noch aan 1946 erinnere kann, als di Vfler de Kanuklub widder in’s Leewe geruf honn. Es muss een odder zwee Johr schbeeter gewees sein, denn domols, direkt no’m Kriich durft kee sportliche Ve’ein gegründet werre. Di Millidärregiirung, di fanzeesisch hatt‘s ve’bot.
Also im Johr 1948 kam ich bei di Paddeler. De Philipp Maschke, genannt di Butsch, weiler so kleen un dick wa, wa de Präsident vumm „Scha-pa-da“, so honn’se sich genennt. Schach -Paddel-und Damen - Klub hot der luschdiche Ve’einsname geheeß. Merr wollt luschdich un frehlich sein, denn 5 Johr Kriich war Traurichkeit pur! De Bobbi kam grad aus’em Kriich, er wa U-Bootfahrer, de Werner un de Friedhelm Hänsgen ware debei un drei odder 4 Meed u.a. di Hilde Scherf. Das sinn di Name di merr noch infalle. De Glasschbatz Günster wa aach debei un hatt iwwer unserm Treffpungkt e’kleen Wocheendhaisje, wo sei zwee Bubcher im Gras geschbiilt honn. Der een devun muss noch doe’rumm laafe. Im dolle Kopp hommer mit unsere Paddelboode, es ware Faltbootem vun „Hardt“ un „Aerius“ di „Stadtmeisterschaft“ uffem Schdausee ausgetraa. Im Ausschlussverfahre bin ich ze letscht geeje de Friedhelm Hänsgen komm. Hatt am Wendepungkt noch vorne gelee, do kippt mei Padddelboot um, un wenn mich de Friedhelm Hänsgen nit gerett hätt, wär ich heit nit mehr do. Vun‘ere Eskimoroll hadde merr noch nix geheert. Das sinn mei alde Erinnerunge aan de Scha-pa-da-Klub vumm VfL1848. Ich woillt’s nor e’mol gesaat honn. Ob eener gescheit is odder so dumm wi di Hardt, das leit oft aan de Geene di’jer ve’erbt kriid hot, aan de Erzihung, em „Milljöh“ in dem’er groß worr is, obber faul dorchs Leerwe kam odder di Intelligenz middem Schaumleffel gefress hat. Egal wi’s kimmt, er muss das Erfahrene, was eem im Leewe bassiert is behalle kenne. Dodebei entwiggelt er sich un di berihmt „Leewenserfahrung“, di eener dann hot, wenner alt is , di kammer mit Geld nit bezahle..
Wenn eener uff di ze’rick greife kann dann hodder viil. Junge Leit wisse das nit ze schätze, halle alde Leit for bleed, ve’kalkt un gewwe nix druff, was di Alde ihne ve’zehle kennde. Si honn uff di falsch Kaat gesetzt! Si werres selbscht e’mol erfahre, wenn’se dann e’mol ald werr odder sinn un’en nix geblibb is. Un dengkt draan: Lebenserfahrung is dorch nix zu ersetze! Es is di „Quintessenz“ vumm Leewe! Es gibt Leit di meene es Leewe wär nor scheen un Friide, Freude un de „Eijerkuche“ deede ni abnemme. So Leit kann ich nor saan: Ihr habt noch nix krummeres gesihn, als wi e’Brezel! Wi’s Gewidder wollt, bin ich di Daache rickwerts umgefall. Uff de Hinnere, deno uff de Kopp un wi’s Unglick wollt, hatt ich merr debei es Kreiz gebroch. E’unnere Wirbel war zerdeppert un in frihjere Johre wär das es „Aus“ gewees for de Rescht vun meim lange Leewe. Nit bei mir un dere heidich Technik! Merr leest immer im Effentliche vun de gute Orthopädie in de Diakonie, vun de neije Owwerärztinne, vumm neije Owwerarzt, der aach for’s Krankehaus in Kirn zuschdennich wär, de Dr. Irmscher; un do dacht ich, gehsch e‘mol in di Notuffnahm, di kenne e’mol deno gugge. No’m obligadorische „Röntgen“ bin ich dann uff de orthopädisch Schdation vumm Dr. Irmschder geland. Direkt daachsdruff honn ich mit meine zwee Zentner uff dem schmal Obberationsdischelche „unnerm Messer“ gelee. - Mit neije Methode honn ich praktisch erfahr, wi merr aus’eme gebrochene Kreiz widder e’gangbare Ricke macht. Norer halb Schdunn in de Vollnarkos wa ich widder bei merr un bald honn ich im Bett gelee, was de Horror wa. Di Nacht iwwer hatt ich Schmerze zum ve’rickt werre, konnt nit leije un di Unruh hot mich nit schloofe geloss. Daachs druff kam de Chefarzt Irmcher, der merr vor Johre schunn e’mol es Leewe gerett hat. Sei Kommendar wa: „Operation gut verlaufen, der Patient lebt noch!“ Merr kann’s nit glaawe, doch es is di Wahrheit: Mit gebrochenem Kreiz (Wirbel), no zwee Daach widder uff de Fiiß!“ Das is di neimodisch orthopädisch Technik un di bassende Leit dezu, vun dene kee eener vun do wa. – Kee Name konnt ich merr merke, for mich zu bedangke, was schad is. – Jetz sing ich ganz for mich das alde Liid: „Hurra, ich leewe noch!“
|
AutorKarl Rudolf Hornberger alias „de Hombes“ ist ein Fotograf und Mundartdichter aus Bad Kreuznach im Tal der Nahe am nördlichen Rand des Nordpfälzer Berglandes. Seine Mundartglosse "Em Hombes in die Fiiss gelaaf erscheint regelmäßig im "Oeffentlichen Anzeiger". Kategorien
|